GABINET WETERYNARYJNY PLUTO
GABINET WETERYNARYJNY DOG-TOREK
Poradnik hodowcy agamy brodatej przygotowany przez Gabinet Weterynaryjny dla gadów na Śląsku - Dog‑Torek w Piekarach Śląskich. Materiał ma charakter edukacyjny. Nie zastępuje wizyty u lekarza weterynarii. Jeśli Twoja agama brodata (Pogona vitticeps) ma objawy choroby, skontaktuj się z lekarzem.
Agama brodata (Pogona vitticeps) to jedna z najpopularniejszych jaszczurek w terrarystyce. Jest dzienna, ciekawska, często dobrze znosi kontakt z człowiekiem i ma wyraźne zachowania społeczne (np. „machanie łapką”, kiwanie głową). W sieci bywa nazywana „łatwą na start”. To półprawda. Agama brodata jest odporna, ale tylko wtedy, gdy zapewnisz jej właściwe warunki środowiskowe:
odpowiedni rozmiar terrarium i wentylację,
mocne oświetlenie (światło dzienne + UVB) i gradient temperatur,
dietę dostosowaną do wieku (rośliny + owady),
suplementację (wapń/D3/multi),
regularną higienę i kontrole weterynaryjne.
Krótko: jaszczurki agama nie są „gadżetem”. To żywe zwierzę, które może żyć 8–12 lat, potrzebuje codziennej opieki i mądrej profilaktyki.
Zanim wybierzesz agamę brodatą, przygotuj zaplecze. Oto lista rzeczy, które powinny być gotowe zanim jaszczurka przyjedzie do domu:
Terrarium – minimum 120 × 60 × 60 cm (dł. × szer. × wys.) dla jednego dorosłego osobnika; lepiej 150 × 60 × 60 cm. Młode mogą przejściowo mieszkać w mniejszym, ale nie kupuj małego „na zawsze”.
Wentylacja krzyżowa – otwory/kratki zarówno u dołu, jak i u góry terrarium.
Źródło ciepła – halogenowa żarówka grzewcza nad punktem wygrzewania + termostat/ściemniacz, jeśli potrzeba.
UVB T5 HO – lampa 10–12% UVB (np. Reptisun 10.0 / Arcadia 12%) z reflektorem, obejmująca co najmniej 50–70% długości zbiornika.
Mierniki – termometr (najlepiej 2–3 szt. w różnych strefach), pirometr (laserowy pomiar punktu wygrzewania), higrometr.
Wystrój – stabilne gałęzie/korzenie/większe kamienie (zabezpieczone), kryjówki, platformy.
Podłoże – na początek panele/wykładzina terrariowa/płytki lub mieszanka gleby (dla doświadczonych). Unikaj „piasku wapiennego”.
Miska na rośliny i miska na owady (gładkie ścianki, by świerszcze nie uciekały), płytka miska z wodą.
Pasza – zestaw zieleniny (lista w sekcji dieta) + owady karmowe (świerszcze, karaczany dubia, larwy much BSF).
Suplementy – wapń bez D3, wapń z D3 (do użycia zgodnie z planem), multiwitamina dla gadów.
Transporter – stabilny pojemnik na przejazdy do lekarza.
Plan pierwszej wizyty – badanie kliniczne + badanie kału w ciągu 7–14 dni od zakupu.
Dobra zasada: najpierw przygotuj system, potem wprowadzaj zwierzę. Zmniejszysz stres i ryzyko chorób.
Minimum dla dorosłego: 120 × 60 × 60 cm (dł. × szer. × wys.).
Komfort/lepszy dobrostan: 150 × 60 × 60 cm lub więcej. Długość ważniejsza niż wysokość, ale wys. 60 cm ułatwia ustawienie UVB i stref wspinaczkowych.
Nie łącz dorosłych agam w jednym zbiorniku. To samotniki – współzamieszkanie prowadzi do stresu, niedożywienia słabszego osobnika i urazów.
Szkło – popularne, dobrze przewodzi światło; zadbaj o docieplenie ścian w zimniejszych mieszkaniach.
Płyta meblowa/OSB – lepsza izolacja cieplna, lżejsza; zabezpiecz nietoksycznym lakierem/okleiną odporną na wilgoć.
Front przesuwny z szybami i zamkiem (bezpieczeństwo, łatwość obsługi).
Dolna (wlot) + górna (wylot) – tworzą naturalny ciąg powietrza.
Zabezpiecz siatki przed ucieczką owadów.
Wszystkie ciężkie elementy (kamienie, korzenie) opieraj o dno, a nie o sypkie podłoże, by uniknąć osunięcia.
Kable prowadź poza zasięgiem jaszczurki; użyj osłon na żarówki, by uniknąć oparzeń.
Agama brodata to gad dzienny z środowisk półpustynnych. Jej metabolizm zależy od ciepła i światła UVB.
Punkt wygrzewania (basking spot): 38–42°C (mierzone na powierzchni, pirometrem). Młode zwykle preferują górny zakres.
Strefa ciepła: 32–35°C.
Strefa chłodna: 22–28°C.
18–22°C jest ok dla zdrowego dorosłego. Jeśli w pomieszczeniu spada poniżej 18°C, rozważ ceramiczny emiter ciepła (bez światła).
Użyj mocnego źródła światła dziennego (LED/T5/metalohalogen), by rozświetlić całość. Agamy są fotofilne – ciemne terrarium = ospała jaszczurka.
Tuba T5 HO 10–12% z reflektorem nad strefą aktywną; powinna pokrywać co najmniej połowę długości terrarium.
Odległość od grzbietu w miejscu wygrzewania zwykle 25–40 cm (zależnie od modelu i siatki).
Cel UVI (bask): 2,6–4,0 (tzw. Ferguson Zone 3). Jeśli masz miernik UVI, zmierz na wysokości grzbietu.
Wymieniaj tubę co 10–12 miesięcy (spadek emisji).
Nie używaj „UVB w żarówce spiralnej” jako jedynego źródła – to zbyt wąska strefa.
Lato: 12–14 h światła.
Zima: 10–12 h (u dorosłych możliwe skracanie w okresie brumacji – patrz sekcja).
Lamp nocnych (czerwonych/niebieskich) – zaburzają rytm dobowy i termoregulację.
Kamieni grzewczych – ryzyko oparzeń brzucha. Ciepło powinno pochodzić z góry.
Maty/panele/płytki ceramiczne – łatwe do czyszczenia, minimalne ryzyko połknięcia. Estetykę poprawisz, dodając bio‑elementy (kamienie, gałęzie, tło 3D).
Mieszanki „ziemia+piaszczysty” (np. glina, ziemia ogrodowa bez nawozów + piasek w proporcji ok. 60/40) – pozwalają kopać tunele. Wymagają świadomej kontroli wilgotności i stabilizacji konstrukcji.
„Piasek wapienny”/calcisand – zachęca do zjadania; ryzyko zatorów.
Podłoża pylące i aromatyzowane.
Niezależnie od wyboru, kluczowa jest dieta i nawodnienie – większość tzw. „impakcji od piasku” to efekt łączony (zła dieta, odwodnienie, za niska temperatura + sypkie podłoże).
Cel: stworzyć trzy strefy – gorącą, pośrednią i chłodną – oraz kontrast wysokości.
Platforma baskingowa pod lampą ciepła (kamień/łupek), stabilna, nieśliska.
Gałęzie/korzenie do wspinaczki (różne średnice, chropowate).
Kryjówki: jedna w strefie ciepłej, druga w chłodnej (poczucie bezpieczeństwa).
Tło 3D: zwiększa przestrzeń użytkową i umożliwia wspinanie.
Pudełko do kopania (mix gleby) – zaspokaja naturalne potrzeby behawioralne.
Rośliny bezpieczne (żywe lub sztuczne) – np. aloes (uwaga na kolce), opuncja bezkolcowa (z rozwagą), sukulenty. Rośliny żywe wymagają oświetlenia.
Miski: ciężkie, płaskie, łatwe do mycia.
Enrichment (urozmaicenie):
Rotacja wystroju co 2–3 tygodnie (drobne zmiany),
Karmienie z pęsety i polowanie na owady w wydzielonej przestrzeni,
Zabawki zapachowe (bez perfum) – np. kartony z dziurkami do eksploracji.
Agama brodata jest wszystkożerna: je materiał roślinny i bezkręgowce. Proporcje zmieniają się z wiekiem.
Baza (można często):
Zielenina liściasta: mniszek lekarski (liście), rukola, endywia, escarola, cykoria, liście rzodkiewki, natka pietruszki w małych ilościach, liście morwy, roszponka.
Warzywa: cukinia (surowa lub lekko blanszowana), dynia piżmowa (sparzona), kabaczek, ogórek (mało wartości – raczej nawodnienie), papryka (bez pestek, w małych ilościach), zielona fasolka (sparzona i pocięta), kwiaty hibiskusa, bratki (z pewnego źródła), kwiaty mniszka.
Ostrożnie/okazjonalnie:
Kapustne (jarmuż, kapusta, brokuł) – goitrogeny (związki hamujące wchłanianie jodu) – po obróbce i rzadko.
Szpinak, botwina, boćwina – szczawiany wiążą wapń – sporadycznie.
Marchew – cukier i beta‑karoten – jako „kolor” raz/dwa razy w tygodniu.
Owoce – np. borówki, truskawki, mango – rzadko, jako smakołyk.
Czego unikać:
Sałata lodowa (prawie bez wartości),
Cebula, czosnek, por – drażniące,
Awokado – potencjalnie toksyczne,
Przyprawy/oleje/sól – nie dodajemy nic.
Tip: podawaj miks 3–5 składników dziennie; drobno posiekaj. Zmieniaj sezonowo, by zapewnić różnorodność mikroelementów.
Polecane:
Karaczany dubia (różne rozmiary),
Świerszcze (bananowe, domowe),
Larwy much BSF (Hermetia illucens) – naturalnie bogate w wapń,
Szarańcza/koniki polne (z bezpiecznych hodowli).
Jako przysmak (tłuste/twarde):
Mączniki/superworms – wysoka chitina, tylko okazjonalnie,
Waxworms (barciaki) – bardzo tłuste, przysmak treningowy.
Zasady:
Owady karm gut‑loadem (paszą wysokowapniową) 24–48 h przed podaniem.
Podawaj odpowiedni rozmiar – zasada: nie większe niż odległość między oczami jaszczurki.
Najlepiej karmić w osobnym pojemniku, by owady nie ukryły się w terrarium.
Zawsze dostępna płytka miska z wodą (zmieniana codziennie).
Większość wody agama pobiera z roślin; możesz lekko zraszać sałatkę.
Kąpiele nie są konieczne rutynowo; można je stosować okazjonalnie przy problemach z linieniem (letnia woda, płytko, 10–15 min, pełny nadzór).
Dlaczego? W warunkach domowych dieta i UVB rzadko są idealne. Suplementacja uzupełnia niedobory i zapobiega MBD (metabolicznej chorobie kości).
Młode (do ~12 mies.):
Wapń bez D3 – przy większości karmień owadami (4–5×/tydz.).
Multiwitamina – 1×/tydz. (dawka wg producenta).
Wapń z D3 – 1×/tydz. (lub co 2 tyg.) w małej ilości.
Dorosłe (12+ mies.):
Wapń bez D3 – 2–3×/tydz.
Multiwitamina – 2×/mies.
Wapń z D3 – 2×/mies.
Jeśli nie używasz odpowiedniego UVB – co odradzamy – plan z D3 musi być inny i ryzykujesz przedawkowanie. Najpierw napraw UVB, potem dopiero koryguj suplementy.
Delikatnie opudruj owady w pudełku z suplementem tuż przed karmieniem.
Nie mieszaj wszystkich proszków naraz – rotuj zgodnie z planem.
Za dużo D3/ wit. A → apatia, brak apetytu, obrzęki. Za mało wapnia/UVB → drżenia, miękka żuchwa, deformacje. W obu przypadkach pilnie do lekarza.
Proporcje: ok. 70–80% owadów, 20–30% roślin.
Częstotliwość: owady 2–3× dziennie w krótkich sesjach (5–10 min), rośliny codziennie.
Proporcje: ok. 50/50 owady/rośliny.
Częstotliwość: owady 1–2× dziennie, rośliny codziennie.
Proporcje: ok. 70–80% roślin, 20–30% owadów.
Częstotliwość: rośliny codziennie, owady 2–3× w tygodniu (sesje 10–15 min).
Dostosuj do kondycji – osobniki z nadwagą: redukuj owady i kalorie, zwiększ aktywność (enrichment).
Wilgotność docelowa: 30–40% (krótkie „wyspy” 40–50% podczas linienia są ok). Zbyt wysoka wilgotność = ryzyko infekcji dróg oddechowych.
Nawadnianie: miska z wodą, zraszanie roślin/sałatki, okazjonalne kąpiele kontrolowane.
Linienie: zapewnij chropowate powierzchnie (kora, kamień), by agama mogła ocierać stare wylinki. Nie odrywaj na siłę skórek.
Spot cleaning codziennie: usuwaj odchody, resztki roślin i martwe owady.
Głębsze sprzątanie co 1–2 tyg.: mycie misek, przetarcie powierzchni roztworem bezpiecznego środka (spłukać, wysuszyć).
Dezynfekcja co 1–3 miesiące: wyjmij jaszczurkę do transportera, elementy umyj, spłucz, całkowicie wysusz przed ponownym montażem.
Kwarantanna nowych zwierząt: minimum 30–60 dni w osobnym zestawie sprzętów.
Higiena ludzi: myj ręce przed i po kontakcie (ryzyko Salmonella), ucz dzieci delikatnego chwytu.
Dorosłe agamy mogą wchodzić w brumację (fizjologiczne spowolnienie zimą). Objawy: mniejszy apetyt, więcej snu, chowanie się.
Zasady bezpieczeństwa:
Tylko u zdrowych, dorosłych i w dobrej kondycji. Młodych/wychudzonych nie brumujemy.
Badanie kału (pasożyty) i kontrola u lekarza przed.
Stopniowo skracaj fotoperiod (do 8–10 h) i obniż temperatury (z zachowaniem zakresów nocnych).
Zapewnij świeżą wodę. Karm mniej i rzadziej; nie zostawiaj niestrawionych owadów.
Jeśli pojawią się nietypowe objawy (wycieńczenie, katar, obrzęki) – przerwij i skonsultuj się z lekarzem.
Poniżej lista najczęstszych problemów i „czerwonych flag”.
Przyczyna: niedobór wapnia/UVB/D3. Objawy: miękka żuchwa, drżenia, chwiejny chód, deformacje palców, zatrzymanie wzrostu. Co robić: pilna wizyta u lekarza; korekta UVB, suplementacji, diety; czasem potrzebna terapia wapniem.
Przyczyna: wysoka wilgotność, zbyt niska temperatura, przeciągi. Objawy: syczenie, „klikający” oddech, oddychanie przez otwarte usta, wydzielina z nozdrzy. Co robić: popraw warunki, wizyta u lekarza; możliwa antybiotykoterapia wg wskazań.
Przyczyna: owady z niepewnego źródła, brak kwarantanny, brudne terrarium. Objawy: biegunki, spadek masy, apatia. Co robić: badanie kału (cytologia/flotacja) i odrobaczenie wg zaleceń.
Przyczyna: zbyt niska temp. baskingu, za twarde/duże owady, sypkie podłoże + odwodnienie. Objawy: brak kału, twardy brzuch, ból, apatia. Co robić: lekarz; korekta temperatury i diety. Nie podawaj „domowych olejów” bez konsultacji.
Przyczyna: urazy, higiena, wtórne infekcje. Objawy: zaczerwienione/krwawiące dziąsła, naloty, nieprzyjemny zapach. Co robić: wizyta; czyszczenie, leki miejscowe/systemowe wg wskazań.
Przyczyna: niska wilgotność lokalna, brak chropowatych powierzchni, niedobory. Objawy: „obrączki” na palcach/ogonku, zatrzymana skóra na głowie. Co robić: korekta środowiska, letnie kąpiele doraźnie, pomoc ręczna tylko przez doświadczone osoby/po instruktażu.
Przyczyna: brak osłon na lampy, kamienie grzewcze, metalowe siatki zbyt blisko baskingu. Objawy: rumień, pęcherze, owrzodzenia. Co robić: natychmiast wyłącz źródło, schłodź letnią wodą (nie lodem), lekarz.
Przyczyna: stres, złe warunki, brumacja, pasożyty, choroby narządowe. Objawy: długotrwała odmowa jedzenia, chudnięcie. Co robić: diagnostyka (badanie kału, ocena środowiska, badania krwi/RTG wg lekarza).
Zawsze notuj masę ciała (raz w tygodniu), konsystencję kału i zachowanie. Dziennik to kopalnia danych dla lekarza.
Za małe terrarium – brak ruchu i termoregulacji → otyłość, ospałość.
Słabe UVB/krótka tuba – zona UV tylko pod lampą → MBD mimo „suplementów”.
Za niska temp. baskingu – trawienie staje, impakcje.
Dieta „na owadach” u dorosłych – otyłość, stłuszczenie wątroby.
Za dużo owoców – biegunki, cukry proste.
Brak gut‑loadingu owadów – „puste kalorie”.
Piasek wapienny – zatory.
Lampy nocne – zaburzony rytm dobowy.
Brak badań kału – przewlekłe pasożyty
Brak kwarantanny – przenoszenie chorób.
Remedium na większość błędów? Plan, mierniki (termometr/UVI), regularność i konsultacje.
Start (orientacyjnie):
Terrarium 120×60×60 + wystrój: 1500–3000+ zł (w zależności od materiałów).
Oświetlenie/UVB/halogen + oprawy: 400–800 zł.
Mierniki (pirometr, higrometr, termometry): 150–300 zł.
Suplementy, miski, akcesoria: 100–250 zł.
Sama agama brodata (z hodowli): 300–800+ zł (w zależności od odmiany barwnej).
Miesięcznie:
Owady (gut‑load, karma dla owadów): 50–150 zł (więcej przy młodych).
Zielenina/warzywa: 40–100 zł.
Prąd/wyposażenie (wymiana UVB co 10–12 mies.): średnio 30–60 zł/mies. (zależnie od taryfy).
Profilaktyka wet. (badanie kału 1–2×/rok, kontrola): rocznie.
To szacunki – mają pomóc zaplanować budżet i uniknąć „oszczędności”, które kosztują zdrowie jaszczurki agama.
Czy agama brodata to dobra jaszczurka na start? – Tak, jeśli zapewnisz duże terrarium, dobre UVB i dietę.
Jak długo żyje agama brodata? – Średnio 8–12 lat w domowych warunkach.
Jakie wymiary terrarium? – Minimum 120×60×60 cm dla dorosłego; lepiej 150×60×60.
Jaka temperatura pod lampą? – 38–42°C na powierzchni baskingu.
Jaki UVB? – T5 HO 10–12% z reflektorem; celuj w UVI 2,6–4,0 na baskingu.
Czy potrzebna lampa nocna? – Nie. Nocne czerwone/niebieskie światła zaburzają rytm.
Jaka wilgotność? – 30–40%.
Czy można trzymać dwie agamy razem? – Nie dla początkujących; dorosłe zwykle nie tolerują współlokatorów.
Co podłoże na start? – Płytki/mata; sypkie mieszanki dla bardziej doświadczonych.
Jak często karmić dorosłą? – Zielenina codziennie, owady 2–3×/tydz.
Jakie owady są najlepsze? – Dubia, świerszcze, larwy BSF.
Czy mączniki mogą być podstawą? – Nie. Są tłuste i ciężkostrawne.
Jakie rośliny do sałatki? – Mniszek, rukola, endywia, escarola, cykoria, cukinia, dynia.
Czy można dawać owoce? – Rzadko i w małych ilościach.
Kiedy suplementować D3? – Przy dobrym UVB: rzadko (wg planu). Bez UVB – najpierw zainstaluj UVB.
Czy potrzebny termostat? – Przy mat/ceramicznych źródłach ciepła – tak; halogen kontroluj wysokością/mocą.
Jak mierzyć temperaturę? – Termometry w strefach + pirometr na baskingu.
Czy agama pije z miski? – Czasami; większość wody pobiera z roślin.
Jak często sprzątać? – Codziennie spot cleaning; pełniej co 1–2 tyg.
Czy brumacja jest obowiązkowa? – Nie, ale bywa naturalna u dorosłych.
Kiedy do lekarza? – Brak apetytu >3–5 dni, biegunki, wymioty, obrzęki, trudności z oddychaniem, drżenia, urazy, wylinka na palcach.
Czy można wyprowadzać agamę na słońce? – Tak, zabezpieczoną (transporterek/wybieg), bez przeciągów i drapieżników. Nigdy bez nadzoru.
Czy można karmić „z marketu” owadami złapanymi na łące? – Nie – ryzyko pestycydów i pasożytów.
Jak przenosić agamę? – Chwyć obejmująco tułów, podeprzyj ogon i tylne kończyny, bez ściskania.
Czy agamy przenoszą Salmonellę? – Mogą. Myj ręce, nadzoruj dzieci.
Czy potrzebny weterynarz od gadów? – Tak – gady mają specyficzną fizjologię.
Czy można używać lampy rtęciowej (MVB)? – Dla doświadczonych; daje ciepło+UVB, ale trudniej kontrolować odległość/UVI.
Jakie rośliny są trujące? – Dieffenbachia, filodendron, poinsecja i inne rośliny pokojowe – nie dla terrarium.
Czy mogę karmić kurczakiem/wołowiną? – Nie – nie są to naturalne pokarmy; trzymaj się owadów i roślin.
Jak poznać płeć? – U samców widoczne hemipenisy (dwie wypukłości u nasady ogona); u samic – pojedyncza.
Masz w domu agamę brodatą lub planujesz powiększyć rodzinę o jaszczurkę agama? Najlepszym prezentem dla zwierzaka jest dobry start i regularna profilaktyka.
Gabinet Dog‑Torek weterynarz dla agamy brodatej na Śląsku oferuje:
Przeglądy startowe po zakupie (ocena kondycji, środowiska, plan żywienia i suplementacji),
Badania kału (1–2×/rok) i odrobaczanie według wyniku,
Konsultacje żywieniowe (dobór roślin, plan owadów, suplementacja),
Diagnostykę chorób gadów (RTG/USG/badania krwi – w zależności od dostępności) oraz leczenie,
Wsparcie w brumacji (ocena gotowości, plan).
GODZINY OTWARCIA GABINETU:
| poniedziałek - piątek: |
08:00-21:00 |
| sobota |
09:00-17:00 |
| niedziela (dyżur egzotyczny) |
10:00-14:00 |
GABINET WETERYNARYJNY DOG-TOREK
UL. JANA PAWŁA II 59, PIEKARY ŚLĄSKIE
GODZINY OTWARCIA GABINETU:
| poniedziałek - piątek: |
07:00-21:00 |
| sobota |
09:00-17:00 |
| niedziela |
09:00- do ostatniego pacjenta |
GABINET WETERYNARYJNY PLUTO
UL. MĘCZENNIKÓW OŚWIĘCIMIA 54 RADZIONKÓW
POGOTOWIE WETERYNARYJNE 24/7
(tylko po wcześniejszym umówieniu się telefonicznym
UL. MĘCZENNIKÓW OŚWIĘCIMIA 54, RADZIONKÓW
PROJEKT I REALIZACJA SPECTRUM MARKETING | WSZELKIE PRAWA ZASTRZEŻONE 2023